مرکز ملی تحقیقات فرآوری آبزیان بندر انزلی > یادداشت های علمی

   سه شنبه 29 اسفند 1402

وضعیت آب و هوای بندر انزلی

  صفحه اصلی     

  معرفی مرکز     

  امکانات مرکز     

  دستاوردهای مرکز     

  پروژه ها     

  نکته های سلامتی     

  یادداشتهای علمی     

  سخنرانی های علمی     

  معرفی مدیران     

  CV محققین     

 

 
یادداشت های علمی
مصرف امگا 3
دو شنبه 11 شهریور 1392
فرشته خدابنده

 امگا 3 :
از آنجا که این اسیدهای چرب باعث ادامه حیات بدن می شوند ، صفت ضروری را به خود گرفته اند . نکته دیگر در مورد این گروه از اسیدهای چرب ، این است بدن قادر به تولید این مواد نیست و نیاز بدن ، باید توسط رژیم های غذایی یا مکمل های غذایی تامین شود . بنابراین مصرف امگا 3 برای تمام گروه های سنی توصیه می شود ؛ اما افرادی که دچار بیماری هایی مانند ناراحتی های قلبی ، تری گلیسرید بالا ، فشارخون بالا ، آسم ، رماتیسم و ارتروز هستند با خودرن این منبع غنی غذایی می توانند بیماری خود را تحت کنترل در آورنده و به بهبود بیماری خویش کمک کنند . ( 2007 ، Palmeri et al )
مواد غذایی حاوی امگا 3 شامل :
1-روغن ماهی ، ماهی های چرب امگا 3 بالاتری دارند مثل آزاد ، سادرین ، شاه ماهی ، قزل آلا
2-میگو کلسترول بالایی دارد ولی در عوض امگا 3 بالا و چربی اشباع پایین دارد .
3-روغن موجود در گردو ، مصرف روزی 2 عدد گردو توصیه می شود .
4-زرده تخم مرغ غنی شده با امگا 3 ، برای کسانی که نمی توانند بوی ماهی را تحمل کنند جایگزین خوبی است و در هر حال کلسترول زرده تخم مرغ بالا است وقتی مرغی با خوراک دریایی ( جلبک های تولید کننده امگا 3 در کف دریا یا ماهی هایی که از این گیاهان تغذیه کرده اند ) تغذیه می شود ، درصد امگا 3 در زرده تخم مرغ بالا می رود . لازم به ذکر است که اسید چرب امگا 3 ( آلفا لینولنیک اسید ) 5 برابر غیر پایدارتر از اسید چرب امگا  6 است و در برابر نور یا اکسیژن به سرعت اکسید می شود .
در یک رژیم غذایی متعادل نسبت دریافت امگا 6 به امگا 3 باید 10-5 به 1 باشد . از آنجایی که این دو اسید چرب مسیر desaturase / elongase مشترک دارند ، اگر هر کدام زیادتر از حد دریافت گردند ، همه مسیر را به خود اختصاص داده و باعث کمبود آن دیگری می شود . ( 2007 ، Palmeri et al )

 تاریخچه مصرف اسیدهای چرب امگا 3 :
اولین بار در سال 1797 محققان با برسی روش تغذیه اسکیموها و مطالعه روی پروفایل خون آنها مشاهده کردند که با وجود آنکه اسکیموها همراه غذای اصلی خود ( ماهی های سردسیری ) از گوشت حیوانات پرچرب شکاری نیز استفاده می کنند ، اسیدهای چرب موجود در خون آنها مانع از تجمع پلاکتها و نیز مانع از ایجاد رسوب کلسترول اکسایش یافته و گرفتگی رگ ها می شود ، که این موضوع سرآغاز تحقیقات علمی گسترده روی خواص روغن ماهی و نیز امگا 3 بود . ( 2007 ، Palmeri et al )

-فواید مصرف اسیدهای چرب امگا 3 :
-کاهش کلسترول و تری گلیسیرید خون و در نتیجه پیشگیری از بروز بیماری های قلبی ، عروقی
-درمان و بهبود پوکی استخوان
-کاهش علایم آسم(Dry etal,1991)
-حفظ سلامت چشم ها ( به زنان باردار و شیرده مصرف امگا 3 به طور جدی توصیه می شود )
-درمان افسردگی و افزایش فعالیت های بدن (Lagon,2004)
-متوقف ساختن رشد سلول های سرطانی
-فایده قلبی – عروقی
نقش اسیدهای چرب امگا 3 در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی به اثبات رسیده است . مطالعات متعددی نشان داده است در افرادی که در رژیم غذایی خود ماهی مصرف می کنند احتمال ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی کمتر است . در چربی برخی از ماهی ها اسید چرب امگا 3 به مقدار فراوان وجود دارد که در پیشگیری از بیماری های قلبی عروقی حائز اهمیت است . مقدار اسید چرب امگا 3 در ماهی آزاد ، تن ، سادرین و سالمون بیشتر است . ( 2007 ، Palmeri et al )
-قرص های همه کاره
روی بسته های کپسول های مکمل امگا 3 در مورد مصارف آنها نوشته شده : بیماری های قلبی عروقی و فشار خون بالا ، کاهش آلرژی های ضعیف پوستی ، کمک به رشد طبیعی بدن و ...(Rossell,2009)
-جلوگیری از کاهش بینایی
پژوهشگران دانشگاه پزشکی ملبورن در پی تحقیقاتی طولانی به این نتیجه رسیدند که مصرف دو بار در هفته مکمل های امگا 3 تا 40 درصد از احتمال ابتدا به فرسوده شدن ماکولای چشم که باعث کاهش بینایی در سن بالا می شود ، جلوگیری می کند .
اسیدهای چرب امگا 3 ، نقش مهمی در کارکرد فعالیت های مغزی از جمله تقویت حافظه و فعالیت های قلب دارند . بنابراین متخصصان قلب توصیه می کنند مصرف مواد حاوی امگا 3 را حداقل 2 بار در هفته در برنامه غذایی خود بگنجانید تا از فواید این بهره مند شوید . جاندارارن آبزی و ماهی هایی همچون سالکون ، قزل آلا ، سادرین ( که از این نوع ماهی های روغنی به شمار می روند ) و گیاهان دریایی ، خزه ها و جلبک های دریایی ، از منابع مفید امگا 3 به شمار می روند . ماهی های روغنی حاوی 2 نوع اسید چرب DHA و EPA هستند که این 2 نوع اسید چرب ، فقط در ماهی و فرآورده  های تهیه شده از ماهی مانند روغن ماهی یافت می شوند .

از دیگر خواص سودمند اسیدهای چرب مذکور عبارتند از کمک به :
-کاهش وزن بدن
-کاهش دردهای مرتبط با آرتریت روماتوئید و انواع آرتروز(Ramushkumar et al,2009)
-بهبود پوکی استخوان _( امگا 3 جذب کلسیم را افزایش داده و رسوب کلسیم را در استخوانها تسهیل می کند . )
-بهبود افسردگی ( افرادی که امگا 3 به اندازه کافی دریافت نمی کنند بیشتر مستعد افسردگی می باشند . ) (Lagon,2004)
-التیام سوختگی ها ( با کاهش التهاب و تسریع التیام زخم ها )
-تخفیف علایم آسم
-کاهش دردهای قاعدگی
-کاهش التهاب در سرتاسر بدن (Belluzi et al,1993)
-شل شدن و گشاد شدن عروق خونی ( از طریق افزایش بیوسنتز پروستا گلاندینهای با اثر وازو دیلاتوری ) ، حفظ انعطاف پذیری دیواره عروق
-کاهش شانس رشد سلول های سرطانی (Marchioli,2000)
-افزایش سطح هورمون رشد و در نتیجه افزایش رشد عضلانی و استخوانی
-کاهش ویسکوزیته ( گرانروی ) خون
-افزایش تمرکز ، حافظه و قوه ادراک
-تکامل مغز ، سلول های عصبی ، حفظ سلامتی سلولهای مخروطی و استوانه ای چشم ، کاهش خشکی چشم (Tapiero et al,2002)
-کاهش بروز سرطانهای پستان ، تخمدان ،پروستات ، معده و روده بزرگ
-کنترل و تعدیل اختلالات خودایمنی نظیر مالتیپل اسکروزیس ( MS ) ، دیابت اتوایمیون ، پسوریازیس ، پمفیگوس ، لوپوس و ...
-کاهش عوارض ناشی از آلازیمر ، آسم ، اختلال کم توجهی ، بیش فعالی ( ADHD ) ، اختلالات دوقطبی ، اختلالات تغذیه ای ، سرطان ها ، ازکا ، میگرن ، آکنه
-کاهش رخداد پیری زودرس
-تثبیت انسولین و قندخون (Lambardo et al,2006)
-حفظ لطافت ، زیبایی و سلامت پوست و مو

 

 

 

 

-علایم نشان دهنده مصرف بیشتر امگا 3 :
خستگی ، دردعضلانی ، خشکی و خارش پوست صورت ، جوش صورت ، زخم دهان ، سردرد ، دیابت نوع 2 ، بیماری های قلبی ، شکننده بودن موها و ناخن ها و عدم تمرکز (Rossell,2009)


-میزان مصرف امگا 3 :
همانند دیگر ماکرونوترینت ها میزان مورد نیاز برای چربی ها و اسیدهای چرب را با RDA مشخص نمی کنند ، بلکه از شاخصی مرسوم به Alacceptable  intake جهت مشخص ساختن مقدار مورد نیاز روازنه بهره می برند که این مقدار در خصوص امگا 3 برای 6/1 گرم در روز و برای بانوان 1/1 گرم در روز می باشد ، با توجه به اینکه مقداری از این اسیدهای چرب نیز از طریق رژیم غذایی روازنه و عادی افراد تامین می شود پیشنهاد می گردد روازنه یک soft Gel به همراه آب ، و بعد از ناهار یا شام مصرف شود .
البته بهترین و مطمئن ترین میزان مصرف امگا 3 برای شما ، میزانی است که پزشک آن را تعیین می کند ، اما به طور کلی اکثر متخصصان ، یک گرم ترکیب EPA و DHA از روغن ماهی را روازنه توصیه می کنند که در شرایط خاص ، این مقدار ممکن است تا 5-4 گرم در روز نیز افزایش یابد که این مقدار مصرف روازنه بدون مشورت با پزشک ، نباید مورد استفاده قرار بگیرد . به طور کلی مصرف 3-2 وعده ماهی در هفته ، این میزان را تامین می کند اما نکته ای که باید مورد توجه قرار بگیرد و ابتدا افراد را دچار سردرگمی می سازد ، این نکته است که اغلب میزان مصرفی روغن ماهی را با میزان مصرفی EPA و DHA یکسان فرض می کنند ، یعنی به تفاوت بین گرم روغن ماهی و گرم مواد تشکیل دهنده فعالی ( EPA و DHA ) توجه نمی کنند . برای مثال وقتی میزان یک گرم امگا 3 توصیه می شود ، باید دقت شود بسته به نوع کپسول روغن ماهی مصرفی ، ممکن است حاوی فقط 300 میلی گرم EPA و DHA باشد در این صورت برای تامین یک گرم امگا 3 ، باید 4 کپسول روغن ماهی خورده شود .(Domingo,2007)

- احتیاط و موارد منع مصرف :
-افرادی که به غذاهای دریایی حساسیت دارند ، باید از مصرف این گونه مواد خودداری کنند .
-دربیماران مبتلا به هیپوپروترومبینمی و بیماران مبتلا به اختلالات سیستم انعقادی منع مصرف دارد .
-در افراد حساس به ژلاتین و فرآورده های با منشا دریایی با احتیاط مصرف شود .
-در دوران حاملگی و شیردهی تحت نظر پزشک مصرف شود .
-در صورت حساسیت به هر یک از اجزاء تشکیل دهنده روغن ماهی با احتیاط مصرف شود .
-در افراد مبتلا به هایپر کلسیمی و هایپر ویتامینوز ( به طور خاص ویتامین های محلول در چربی ) منع مصرف دارد .
-افرادی که به دلیل ناراحتی های قلبی از داروهای مثل آسپرین ، وارفاین ، پلاویکس و ... استفاده می کنند ، چون این داروها خاصیت رقیق سازی خون را دارند ، در مصرف امگا 3 حتما باید پزشک مشورت کنند زیرا ممکن است خون آنها بیش از حد رقیق شود و مشکلاتی را برای آنها در پی داشته باشد . در صورتیکه بایستی تحت جراحی و یا عملیات درمانی ویژه ای قرار گیرند که خطر خونریزی وجود دارد پیش از آن با پزشک معالج مشورت نمایید . (Rossell,2009)


-تداخلات دارویی و گیاهی :
مصرف مکمل های حاوی امگا 3 با داروهای آنتی کواگولانت نظیر وارفارین و هپارین و نیز داروهای آنتی پلاکت نظیر آسپرین ، تیکلوپیدین ، و کلوپیدوگرل و نیز دوزهای بالای ویتامین E و گیاهان با خاصیت رقیق کننده خون نظیر زنجبیل ، سیر ، جینکو ، جینسینگ ، بابونه ، و ... فقط با تجویز پزشک و یا مشورت داروساز توصیه می شود . (Rossell,2009)

-عوارض کمبود امگا 3 عبارتند از :
کاهش رشد ، لاغری ، کاهش بینایی و اختلال در یادگیری ، افزایش TG خون ، التهاب بافت و خشکی پوست ( 2007 ، Palmeri et al )
-مشکلات ناشی از مصرف زیاد امگا 3 :
همانطور که در مورد تمامی گروههای مواد غذایی توصیه می شود ، در مورد مصرف امگا 3 نیز باید اعتدال را رعایت کنید تا از عوارض جانبی آن مسون باشید ، زیرا اگر در مصرف آن زیاده روی کنید ، ممکن است دچار ناراحتی های زیر شوید :
جذب ویتامین A,D,E,K در بدن کاهش می یابد و دچار اختلال می شود .
مصرف روغن ماهی ، باعث رقیق شدن خون می شود که البته این تاثیر خوبی بر سلامت افراد می گذادر ، اما اگر میزان مصرف آن بیشتر از 2 تا 3 گرم در روز شود ، ممکن است مشکلاتی را برای فرد به وجود آورند .
در افرادی که دچار دیابت یا قند خون هستند میزان مصرف امگا 3 حتما باید با نظر پزشک صورت گیرد چرا که ممکن است سبب بالا رفتن قند خون شود .
مصرف بیش از 3 گرم امگا 3 روازنه ، ممکن است سبب پاره شدن عروق مغز شود .
بنابراین همانطور که فواید مصرف آنها بسیار زیاد است مصرف بیش از حد آن موجبات خطرهای جدی را نیز فراهم می آورند پس جانب احتیاط را در مصرف آن رعایت کنید .
در مرود زنان بادرار و کودکان قبل از مصرف حتما باید با پزشک مشورت کنید .
بسیاری از افراد همواره نگران میزان آلوده کننده های موجود در روغن ماهی هستند . از جمله این مواد سمی ، جیوه است که خطر وجود این ماده در برخی موجودات آبزی از جمله کوسه ماهی یا اره ماهی ها بیشتر است ؛ اما ماهی های روغنی از این نظر بسیار سالم هستند و روغن های ماهی نیز از این دسته ماهی ها گرفته می شوند ، بنابراین نباید نگرانی وجود داشته باشد . .(Domingo,2007)
 
-نکات قابل توجه در مصرف مکمل های امگا 3 :
افراد زیادی وجود دارند که تمایلی نسبت به مصرف ماهی و فرآورده های آن ندارند و از خوردن این گونه مواد که سرشار از امگا 3 هستند امتناع می کنند . برای این دسته افراد متخصصان استفاده از مکمل های امگا 3 را پیشنهاد می کنند .
به عنوان مثال : کپسولها روغن ماهی ، کپسولهای روغنی جلبک های دریایی یا محصولاتی که با روغن جلبک های دریایی فرآوری شده اند ، از جمله مکمل های امگا 3 به شمار می آیند . اما از بین مکمل های غذایی که به دو دسته گیاهی و حیوانی تقسیم می شوند ، متخصصان مکمل امگا 3 حیوانی مثل روغن ماهی را ترجیح می دهند زیرا به عقیده آنها میزان EPA و DHA در روغن ماهی بیشتر از دیگر مکمل هاست ، اما افرادی که گیاهخوار هستند یا به نوعی تحمل بو و طعم روغن ماهی را ندارند می توانند از انواع دیگر مکمل ها استفاده کنند . (Rossell,2009)
اگر مصرف یک مارک خاص از مکمل های امگا 3 برای شما مفید نبوده ، مارک دیگری را امتحان کنید زیرا متخصصان اعتقاد دارند بسته به شرایط بدنی افراد ، تاثیر انواع مکمل ها در افراد مختلف متفاوت است بنابراین با مصرف یک نوع خاص از مکمل های امگا 3 ناامید نشوید .
مکمل های امگا 3 را همراه مواد غذایی مصرف کنید زیرا در این صورت امکان درد شکم در شما کاهش می یابد .
مکمل روغن ماهی در یخچال نگهداری کنید تا تازه بماند و از عوارض جانبی آن مانند دیرهضمی کاسته شود .
اگر عوارض جانبی مکمل های امگا 3 شما را آزار می دهد سعی کنید از منابع طبیعی حاوی امگا 3 بهره مند شوید و مصرف ماهی را در برنامه غذایی خود حتما بگنجانید .
اگر در کنار مصرف بعضی داروها مصرف مکمل های امگا 3 را نیز قرار دهید از فواید و تاثیرات بیشتری بهره مند خواهید شد و شاید حتی بتوانید میزان مصرف داروهای خود را از این راه کاهش دهید . ( 2007 ، Palmeri et al ) .

منابع:
1. Belluzi, A., M. Campieri, C. Brignola, P. Gionchetti, M. Miglioli, and L. Barbara. 1993. Polyunsaturated Fatty Acid Pattern and Oil Treatment in Inflammatory Bowel Disease. Gut, 34: 1289-1290p.
2. Domingo, J.L., 2007. Omega-3 fatty acids and the benefits of fish consumption: Is all that glitters gold? Environment International, 33: 993-998p
3. . Dry, J., and D. Vincent. 1991. Effect of Fish Oil Diet on Asthma: Result of a Year Double-blind Study. Int. Arch. Allergy Appl. Imm., 95p.
4. Logan AC., 2004. Omega-3 fatty acids and major depression: A primer for the mental health professional. Lipids Health Dis., 3: 24.
5. Lombardo, Y.B, and A.G. Chicco. 2006. Effects of dietary polyunsaturated n-3 fatty acid on dylipidemia and insulin resistance in rodents and humans. A review. Journal of Nutrition Biochemistry, 17: 1-13p
6. . Marachioli, R., 2002. Early Protection against Sudden Death by n-3
Polyunsaturated Fatty Acids after Myocardial Infarction: Time Course Analysis of the Result of Gissiprevenzione. Circulation, 105: 1897-1903p.
132. Mataix,J.,Gil,A.(Eds.).(2002).Libro blanco de los omega-3.Granada: Editorial Puleva Food.
7. Palmeri, G., G.M. Turchini, and S.S.D. Silva. 2007. Lipid characterization and distribution in the fillet of the farmed Australian native fish, Murray cod (Maccullochella peelii peelii). Food Chemistry, 102: 796–807p
8. Rossell, B. 2009. Fish oils, John Wiley and Sons Publishing.
9. . Rameshkumar, G., S. Ravichandran, K. Chandan, and T.T. Ajithkumar.
2009. Comparison of fatty acid profile in the edible crabs Scylla serrata and Portunus pelagicus. Global Journal of Environmental Research, 3: 42-45p
10. Tapiero, H., G. Nguyen Ba, P. Couvreur, and K.D. Tew. 2002. Polyunsaturated Fatty Acids and Ecosanoids in Human Health and Pathologies. Biomed. Pharmacother., 56: 215-222p.


تعداد بازديد:671
 
Copyright (c) 2024 مرکز ملی تحقیقات فرآوری آبزیان بندر انزلی
Powered by r.ravvar