مرکز ملی تحقیقات فرآوری آبزیان بندر انزلی > یادداشت های علمی

   سه شنبه 29 اسفند 1402

وضعیت آب و هوای بندر انزلی

  صفحه اصلی     

  معرفی مرکز     

  امکانات مرکز     

  دستاوردهای مرکز     

  پروژه ها     

  نکته های سلامتی     

  یادداشتهای علمی     

  سخنرانی های علمی     

  معرفی مدیران     

  CV محققین     

 

 
یادداشت های علمی
نقش آنتی اکسیدانی پپتیدها
دو شنبه 20 مهر 1394
سیدحسن جلیلی

اکسیداسیون یکی از عوامل اصلی بیماریها و آسیب رسان به انسانهاست. رادیکالهای آزاد به پروتئین ها، لیپیدها و اسیدهای نوکلئیک حمله ور شده و منجر به آسیب های سلولی و آپاپتوزیس[1] گردیده و نقش مهمی را در تصلب شرائین (آرتروسکروزیس)، بیماری آلزایمر، بیماری روده های ملتهب و برخی سرطانها ایفا
می نمایند. اصولاً تمام اجزای سلولی و ساختارهای اختصاصی در برابر گونه های اکسیژن واکنشگر [2](ROS) مانند رادیکال های هیدروکسیل (·OH)، رادیکالهای پروکسیل (·OOR)، آنیون سوپراکساید (O2-·) و پروکسی نیتریت (ONOO-)، حساس و آسیب پذیرند. تجمع ترکیبات کربونیل پروتئینی ناشی از اکسیداسیون، یکی از مکانیسم های اصلی فرآیند پیر شدن انسان می باشد. عقیده بر این است که سلامت سلولها، بافتها و اندامهای انسان تحت شرایط فیزیولوژیک طبیعی به واسطه یک تعادل بسیار ظریف اکسایش- ضد اکسایش [3] حفظ می گردد. در حالیکه اکسایش درگیر فرآیند طبیعی بیولوژیک، شامل متابولیسم مواد مغذی و سم زدایی است، آنتی اکسیدانهای مختلفی در سلول وجود دارند که برای محافظت از بافتها و اندامها در برابر صدمات اکسایش ضروری هستند. سیستمهای آنتی اکسیدانی درونزا[4] شامل آنزیمها، مانند سوپراکساید دیسموتاز، کاتالاز و گلوتاتیون پراکسیداز، ترکیبات غیر آنزیمی مختلف، مانند سلنیم، آلفا- توکوفرول، و ویتامین C
می باشند. به علاوه اسیدهای آمینه، پپتیدها و پروتئین ها نیز در ظرفیت کلی ضد اکسایشی سلول مشارکت نموده و از این طریق موجب حفظ سلامت بافتهای بیولوژیک می گردند. برخی از اسیدهای آمینه درونزا که با فعالیت آنتی اکسیدانی گزارش شده اند شامل هیستیدین، سیستئین، میتیونین و تیروزین، و پپتیدهایی که بوضوح به عنوان آنتی اکسیدان شناخته شده اند شامل گلوتاتیون، کارنوزین و آنسرین، می باشند. در عین حال برخی پروتئین ها نیز فعالیت آنتی اکسیدانی بروز می دهند، هر چند عموماً عملکرد ضعیفی دارند، چرا که اغلب باقیمانده های اسیدهای آمینه واکنشگر و بخشهای پپتیدی در ساختار طبیعی پروتئین گرفتار بوده و به دور از گونه های اکسیژن واکنشگر هستند.

در یک سیستم بیولوژیک "ایده آل" و محیطی پاکیزه که در آن ادامه حیات می دهد، آنتی اکسیدانهای درونزای بدن محافظت کافی برای سلامت را فراهم می سازند. اما تعادل آنتی اکسیدان- پروکسیدان با افزایش سن و پیر شدن تغییر نموده و همچنین در برابر عوامل محیطی حساس می باشد. پتانسیل آنتی اکسیدانی پلاسما و سلولی بتدریج با پیر شدن کاهش یافته و منجر به آسیب پذیری پروتئین ها در مقابل تهاجم رادیکالهای آزاد
می شود. این امر چگونگی تجمع ترکیبات اکسید شده مانند کربونیل های پروتئینی، هنگام پیری را توجیه
می نماید. بعلاوه کارآیی جذب مواد مغذی شامل آنتی اکسیدانها نیز با کهولت سن کاهش یافته که به نوبه خود در کاهش پتانسیل آنتی اکسیدانی سلولها مشارکت می نماید. به عبارت دیگر، شرایط استرس محیطی مانند آلاینده ها، خستگی، دریافت کالری بیش از اندازه و رژیمهای پرچربی، قادرند شدیداً سیستم ایمنی بدن را تضعیف و در برابر حملات اکسایشی آسیب پذیر نمایند. بنابراین مداخلات رژیم غذایی به منظور بازسازی و توانبخشی وضعیت آنتی اکسیدانی بدن به طور گسترده ای به عنوان یک اقدام عملی و موثر جهت ارتقای سلامت مورد توجه قرار می گیرد.

بازار مکمل های رژیمی آنتی اکسیدان طی دو دهه گذشته به صورت تصاعدی گسترش یافته است. این بازار مملو ازآنتی اکسیدانهای مرسوم مانند ویتامین E و ویتامین C، همچنین برخی آنتی اکسیدانهای جدیدتر استخراج شده از گیاهان تحت عنوان فیتوکمیکال ها[5] و یا عصاره های گیاهی مانند لایکوپن[6] ، لوتئین[7] ، ایزوفلاونها[8]، عصاره چای سبز، و عصاره دانه انگور می باشد. نسل نوظهور آنتی اکسیدانها در سالهای اخیر پپتیدهای آنتی اکسیدان و هیدرولیزهای پروتئینی حاوی مخلوط پپتیدها می باشند. فعالیت آنتی اکسیدانی هیدرولیزهای پروتئینی نخستین بار در سال 1940 توسط Doan و Miller مشاهده شد. آنان گزارش نمودند که پایداری اکسیداتیو شیر تیمار شده با آنزیم تریپسین بهبود داشته است. اما تا شروع هزاره سوم که تحقیقات روی پپتیدهای آنتی اکسیدان به حد اعلای خود رسید و شمار مقالات منتشر شده در زمینه پپتیدهای آنتی اکسیدان به صورت تصاعدی افزایش یافت، کار در این زمینه نمود چندانی نداشت.

برخلاف آنتی اکسیدانهای غیرپروتئینی، آنتی اکسیدانهای پپتیدی تمایل دارند که ترکیبات با عملکرد چندگانه[9] باشند که نه فقط تثبیت کننده رادیکالهای آزاد و آغازگرهای اکسیداسیون، بلکه ممکن است در سایر فعالیتهای زیستی به عنوان ضد فشار خون، ضد سرطان، ضد میکروب، تقویت سیستم ایمنی، و تخدیر کننده و آرامش بخش، مشارکت نمایند. از اینرو در حال حاضر پپتیدهای آنتی اکسیدان به صورت طبیعی و یا مشتق شده از هیدرولیز پروتئین ها، به عنوان مکمل های رژیمی نوین به منظور ارتقای سلامت مورد توجه قرار گرفته اند. به علاوه تعداد بیشماری از پپتیدها و مخلوطهای پپتیدی تهیه شده از هیدرولیز آنزیمی پروتئین های گیاهی (سویا، ذرت، سیب زمینی، گندم و غیره) و پروتئین های حیوانی (آب پنیر، کازئین، گوشت، ژلاتین و غیره) فعالیت آنتی اکسیدانی قوی را در سیستمهای غذایی نشان داده اند. برخی از پروتئین های هضم شده در آزمایشگاه نیز به عنوان مهار کننده رادیکالهای آزاد و گیرنده یونهای فلزی پروکسیدان عمل می نمایند.

برگرفته از:

Xiong, Y.L. (2010). Antioxidant peptides; in Bioactive proteins and peptides as functional foods and neutraceuticals; Mine, Y.; Li-Chan, E. and Jiang, B. (book Eds.). Willy-Blackwell Pub., USA, chapter 3: 29 – 42.



[1] Apoptosis : مرگ تدریجی و برنامه ریزی شده سلولها در اثر عوامل داخلی بیوشیمیایی مانند اثرات غیرمستقیم رادیکالهای آزاد و تغییرات بیوشیمیایی (مترجم)

[2] Reactive Oxygen Species

[3] antioxidation-oxidation

[4] Endogenous

[5] Phytochemicals

[6] Lycopene

[7] Lutein

[8] Isoflavones

[9] Multifunctional 


تعداد بازديد:392
 
Copyright (c) 2024 مرکز ملی تحقیقات فرآوری آبزیان بندر انزلی
Powered by r.ravvar