مرکز ملی تحقیقات فرآوری آبزیان بندر انزلی > یادداشت های علمی

   سه شنبه 29 اسفند 1402

وضعیت آب و هوای بندر انزلی

  صفحه اصلی     

  معرفی مرکز     

  امکانات مرکز     

  دستاوردهای مرکز     

  پروژه ها     

  نکته های سلامتی     

  یادداشتهای علمی     

  سخنرانی های علمی     

  معرفی مدیران     

  CV محققین     

 

 
یادداشت های علمی
تاثیر مکمل های رنگدانه ای(کارتنوئید ها) روی گوشت و پوست ماهیان پرورشی
يک شنبه 26 آذر 1396
صغری کمالی

 

استفاده از کارتنوئیدها در غذای آبزیان، امری مهم می باشد. این ترکیبات، رنگهای زرد، قرمز و صورتی را به پوست، گوشت و تخمهای ماهیان می دهند. برخی از 600 گونة گیاهی و ارگانیسمهای آبی به طور طبیعی حاوی این مواد می باشند، استاگزانتین که موثرترین رنگدانه است، به طور متراکمی در ارگانیسمهای آبی مانند گاماروسها ، کوپه پودا و غیره و ستاره دریایی حضور دارد ، مکمل کارتنوئید غذایی می تواند تفاوتهایی را در بقا ، رشد ، رنگدانه سازی و ظرفیت آنتی اکسیدانی کاراسین های  Hyphessobrycon callistus ایجاد نمایند که یک ماهی زینتی می باشد ، آبزی پروری یک صنعت جهانی است و به سرعت در حال رشد می باشدکه متشکل از پرورش گونه های مختلف دریایی و آب شیرین از ماهیان استخوانی، صدف داران، نرم تنان و ماهیان زینتی است . تا سال 2020، به میزان 20% از تولید جهانی ماهی براساس آبزی پروری خواهد بود، کارتنوئیدها، یک نقش اصلی را در آبزی پروری تجاری ایفا می نمایند. نقش های مختلف بیولوژیکی و تغذیه ایی کارتنوئیدها در جانوران آبزی به همراه اثر ناشی از فاکتورهای زیستی و غیرزیستی بر انتقال کارتنوئیدها و حفظ آنها و رنگدانه سازی نهایی در گوشت به ثبت رسیده اند ، تجمع رنگدانه ها در بافتها ، بخش مهمی از آبزی پروری موفق می باشند. کارنوئیدها ، یک نقش اساسی را در پروش برخی گونه ها مانند ماهی آزاد . ماهی قزل آلای رنگین کمان ، ماهی طلایی ماهی سیم سر طلایی و قرمز ایفا می نمایند. نقش های مختلف بیولوژیکی و غذایی مربوط به کارتنوئیدها در برخی گونه ها به همراه تاثیری ناشی از فاکتورهای بیوتیک و غیربیوتیک برآستاگزانتین و گوشت نهایی یا رنگدانة پوستی به ثبت رسیده اند ، رنگدانه سازی یک ویژگی مهم کیفی در جانوران آبزی برای پذیرش از جانب مشتریان می باشد. کارتنوئیدها مسئول رنگدانه سازی عضله در رنگ ماهیان زینتی می باشند .رنگدانه ها، مسئول طیف وسیعی از رنگ ها در ماهیان می باشند که یک پیش نیاز ضروری برای کیفیت محسوب می گردند چرا که آنها قیمت بالاتر را در بازار تجاری در پی دارند. از آنجاییکه ماهیان نمی توانند سنتز رنگدانه های رنگ ساز خودشان را از سرگیرند، بنابراین عوامل رنگ بندی که توسط برخی گیاهان ، جلبک ها و میکروارگانیسمها سنتز می گردند؛ نیازمنداست تا در جیرة غذایی گنجانده شوند (Johnson and An, 1991) انواع مختلفی از عوامل رنگ بندی در صنعت آبزی پروری، بنابر معیارهای مهم برای ماهیان به کار گرفته شده اند چرا که رنگ آنان بر قابلیت پذیرش تجاری تاثیرگذار است.محصولات آبزی پروری با کیفیت بالا می بایست، نیازهای متعددی را که توسط مشتریان مطرح می گردند به خوبی برآورده نمایند شامل؛ رنگ کافی، که در میان مهمترین فاکتورهای کیفی ماهی در بازار قرار دارد. رنگ، اولین حس دریافتی مشخص می باشد و یک معیار انتخاب تعیین کننده است که مستقیماً مرتبط با پذیرش یا رد متعاقب می باشد (Shahidi et al., 1998).یکی از بزرگترین چالشها در صنعت ماهیان تجاری، تکرار رنگ طبیعی ماهیان در محیط پرورشی می باشد. عملیاتهای زیادی که تاکنون صورت گرفته اند؛ به دلیل رنگ مات ماهیان در عرضة بازاری موفق ماهیان با شکست رو به رو شده اند. محصولات مختلفی به منظور کم کردن این مشکل، ارائه شده اند ولی هیچ یک از آنان به طور موثر و به طور مداوم به عنوان رنگدانة کارتنوئید عمل ننموده اند . رنگدانه های مختلف کارتنوئیدی ، به منظور افزایش رنگ در جیرة غذایی به کار گرفته شده اند. امیدوارکننده ترین کارتنوئیدها، که اثبات نمودند در افزایش رنگ موفق می باشند؛ رنگدانة استاگزانتین است که بهبود  قابل توجهی را در رنگ اکثر گونه های ماهیان زینتی و پرورشی با رنگ روشن نشان داده است.مصرف کنندگان رنگ بندی طبیعی را با سلامت و محصولاتی با کیفیت بالا مرتبط می دانند. برای مثال، رنگدانه سازی عضله در آزاد ماهیان پرورشی به عنوان یک پارامتر کیفی مهم پس از تازگی در نظر گرفته شده است (Koteng, 1992). جدا از رنگدانه سازی گوشت، رنگ بندی پوست واضح در ماهیان پرورشی با پوست قرمز و زرد مانند ماهی سیم قرمز ژاپنی (Pagrus major), ماهی اسناپراسترالیایی (Pagrus auratus) (Booth et al., 2004; Doolan et al., 2005) و ماهی دم زرد (Seriola quinqueradiata) (Miki et al., 1985)، به خوبی مورد انتظارند و منجر به ارزش بازاری بالا می گردند. در ماهیان زینتی، رنگ پوست، به خوبی یک ویژگی مهم اثرگذار بر قیمت بازار است و یک نقش اصلی را در ارزیابی کلی ایفا می نماید (Gouveia and Rema, 2005).

کارتنوئیدها

کارتنوئیدها در میان رنگدانه های طبیعی متداول مسئول بسیاری از رنگ های یافت شده در طبیعت و به علاوه تنوعی از وظایف قرار دارند. کارتنوئیدها، یک طبقه شامل 800 رنگدانة محلول در چربی می باشند که اصولاً در گیاهان، جلبک، قارچها، جانوران ، باکتریهای فتوسنتزی و برخی باکتریهای غیرفتوسنتزی یافت شده اند. تنها گیاهان؛ جلبک ها و قارچ ها می توانند کارتنوئید را سنتز نمایند. جانوران نمی توانند آنها را به صورت زیستی سنتز کنند از اینرو؛ می بایست آنها را از طریق جیرة غذایی به دست آورد (Schiedt, 1998). در سلسلة جانوری، کارتنوئیدها فراوان ترین رنگدانه هایی هستند که به طور گسترده پس از ملانین اتفاق می افتند. این رنگدانه ها، یک نقش اساسی را در فرآیند فیتوسنتزی ایفا می نمایند و یک عملکرد حفاظتی را در برابر تخریب ناشی از نور و اکسیژن به همراه دارند. کارتنوئیدها همچنین، وظایف مهم خود را به عنوان پیش-ویتامین A ، آنتی اسیدانها، تنظیم کنندگان ایمنی ایفا می نمایند و از عضله به تخمدانها تجمیع می یابند که این امر، عملکردی در تولیدمثل را پیشنهاد می دارد (Shahidi et al., 1998; Nakano et al., 1999; Bell et al., 2000). این مطلب همچنین مشاهده شده است که؛ ماهیان با یک سطح بالا از کارتنوئیدها نسبت به بیماریهای باکتریایی و قارچی مقاوم تر می باشند (Shahidi et al., 1998).

عملکرد کارتنوئیدها

در ماهیان، کارتنوئیدها دارای وظایف مشابهی با موارد یافت شده در سایر گونه های جانوری می باشد؛ این رنگدانه ها از جمله پیش سازهای ویتامین A می باشند. (Schiedt et al., 1998; Guillou et al., 1992; Christiasen et al., 1995; White et al., 2003) به طور مشخصی بر عملکرد تولیدمثلی اثر می گذارند. Chou and Chie, 2001; Vassallo-Agius et al., 2001); آنتی اکسیدانهای قویی هستند; Nakano et al., 1999; Bell et al., 2000) سیستم ایمنی را ارتقا می بخشند (Amar et al., 2003); و بر ساختار کبد تاثیر می گذارند (Page et al., 2005). اگرچه برخی نویسندگان ادعا می نمایند که وظایف بیولوژیکی کارتنوئیدها در ماهیان، هنوز فرضی هستند (Choubert et al., 2005), ولی سایرین فرض می نمایند که این ترکیبات به اندازة میکرونوترینت هایی که ماهیان قادر به سنتز آنها نیستند مهمند و بنابراین؛ می بایست در جیرة غذایی گنجانده شوند (Baker et al., 2002)

منابع کارتنوئیدها

کارتنوئیدها یا به صورت طبیعی ویا سنتتیک وجود دارند.کارتنوئیدهای مشتق شده از منابع طبیعی، حاوی مخلوطی از چندین کارتنوئید می باشند مانند :کاروتن، کاروتن زواگزانتین، لوتئین، کریپتوگزانتین و غیره می باشند.فرآیندهای سنتتیک تنها کارتنوئیدهایی مانند ،کاروتن را فراهم می آورند. به علت اینکه کارتنوئیدهای سنتتیک گران می باشند بسته به گونةجانوری، یک محدودیت در مسیر استفاده در فرمولاسیون غذای آبزی پروری محسوب می گردد.کارتنوئیدهای سنتتیک تاثیری مخربی بر محیط زیست دارند.کارتنوئیدهای طبیعی به صورت دو گروه شامل کارتنوئیدهای با بنیان گیاهی و جانوری دسته بندی می گردند.

کارتنوئیدهای طبیعی با بنیان جانوری

برای تولید آستازانتین طبیعی تجاری،ازمحصولات جانبی سخت پوستانی مانند:کریل آتلانتیکی،آردشاه میگو،آردخرچنگ،وغیره و برخی میکروارگانیسمها استفاده می شود.اینها منابع غنی ای از آستازانتین کارتنوئید می باشند و درفرمولاسیون غذای آبزی پروری به عنوان مادة افزودنی کاربرد دارند.آستازانتین،یک کارتنوئید غالب (Shahidi et al., 1994;Higuera-Ciaparaet al., 2006) در محصولات جانبی سخت پوستان می باشد که همچنین شامل بخشهایی از نمکهای معدنی (35-15%) ، پروتئین ها (50-25%) و کیتین (35-25%)می باشد .کارتنوئیدهای طبیعی با بنیان جانوری از نظر عرضه محدود می باشند چرا که کاهش تمایلی در برداشتها و صیدها از سخت پوستانی مانند میگو،خرچنگ شاه میگو و غیره از منابع دریایی وجود دارد.این منابع از کارتنوئیدها بسیارگران می باشند و بنابراین تولید غذای آبزی پروری با اینگونه ازکارتنوئید ها هزینه بردار می باشد.

کارتنوئیدهایی با بنیان گیاهی

گیاهان نیز دارای پتانسیلی به عنوان منابع کارتنوئیدی می باشند.مواد اولیة غذایی مانند ذرت زرد، آرد گلوتن ذرت ویونجه نیز به عنوان منابعی از کارتنوئیدها درفرمولاسیون غذای آبزی پروری کاربرد دارند.سایرمواداولیة غنی ازکارتنوئید به کار رفته عبارتند از، آردگل همیشه بهار (Tageteserecta)آرد بلغور و عصارة فلفل قرمز (Capsicum sp).کارتنوئیدهای با بنیان گیاهی عمدتاً از رنگدانة میکروجلبک ها مشتق شده اند.میکروجلبک های آب شیرین Haematococcuspluvialis، از نظر تجاری به طور اولیه به دلیل رشد سریع و مقدار بالای آستازانتینشان برای آبزی پروری به کار گرفته شده اند .

نتیجه گیری نهایی:

1.کارتنوئیدها گسترش جهانی دارند و از کلاسه های مهم رنگدانه در ارگانیسمها می باشند.

2. در جیره های غذایی ماهیانی که برای آنان رنگدانه سازی مهم است، منبع کارتنوئیدی طبیعی و سنتتیک گنجانده می شوند تا  این مشکل مرتفع گردد.

3.در زمینه اثرات مخرب بر محیط زیست، به دلیل استفاده از رنگدانه های سنتتیک ، محققین تاکید بر استفاده از رنگدانه های طبیعی دارند .

4.افزایش میزان مطلوبیت در رنگ فیله ماهی پس از فرآوری .

5. افزایش میزان بازارپسندی در فروشگاههای زنجیره ای.

6.افزایش مدت زمان ماندگاری محصول در شرایط انجماد .  

ودر نهایت می توان گفت که صنایع غذایی آبزی پروری به سمتی پیش می رود تا  محصولات خود را با تغییری مشخص به دور از  مواد اولیه سنتتیک و مواد رنگی سنتتیک، همانند محصولات طبیعی ارتقا بخشند.

منابع:

1. Baker, R.T.M, A.M Pfeiffer, F.J. Schooner and L. Smith-Lemmon, 2002. Pigmentation efficacy of astaxanthin and canthaxanthin in fresh-water reared Atlantic salmon, Salmo salar. Animal Feed Science and Technology, 99: 97-106.

 

2. Booth, M., R. Warner-Smith, G. Allan and B. Glen cross, 2004. Effects of dietary astaxanthin source and light manipulation on the skin color of Australian snapper Pagrus auratus (Bloch & Schneider, 1801).Aquaculture Research, 35: 458-464.

3. Christiansen, R., Lie, O., Torissen, O. J., 1995. Growth and survival of Atlantic salmon Salmo salar L. fed different dietary levels of astaxanthin. First-feeding fry. Aquaculture, Nutrition, 1: 189- 198.

4. Chou Bert, G., J-P. Craved and M. Lauren tie, 2005. Pharmacokinetics and bio availabilities of 14C-ketocarotenoids, astaxanthin and canthaxanthin in rainbow trout, Oncorhynchus mykiss. Aquaculture Research,

15: 1526-1534.

 

5. Johnson, E.A. and an, G.H., 1991. Astaxanthin from microbial sources, Crit. Rev. Bioethanol., 11, 297– 326.

6. Koteng, D.F., 1992. Markedsundersokelse Norse lakes. FNL Bergen, Norway.

Lang, M.R. and J.W. Wells, 1987. Are views of eggshell pigmentation. World Poultry Science Journal, 43: 238-246.

 

7. Miki, W., K. Yamaguchi, S. Konosu, T. Takane, M. Satake, T. Fujita, H. Kuwabara, S. Shimeno and M. Takeda, 1985. Origin of tunaxanthin in the integument of yellowtail (Seriola quinqueradiata). Biochemistry and Molecular Biology, 80: 195-201.

8. Page, G.I., P.M Russell and S.J. Davies, 2005. Dietary carotenoid pigment supplementation influences hepatic lipid and mucopolysaccharide levels in rainbow trout (Oncorhynchus mykiss). Comparative Biochemistry and Physiology, 142B: 398-402.

 

9. Shahidi, F., Metusalach, Brown, J.A., 1998. Critical Reviews in Food Science and Nutrition 38, 1-67.

10 .Schiedt, K., 1998.Absorption and metabolism of carotenoid in birds, fish and crustaceans. In: Carotenoids Biosynthesis and Metabolism, Britton. S.  Liaaen- Jens and H. Pfander (Eds.), Birkhauser: Basel, Switzerland, pp. 285-358.

11. Schiedt, K., 1998. Absorption and metabolism of carotenoids in birds, fish and crustaceans. In: Carotenoids Biosynthesis and Metabolism, Britton, G., S. Liaaen-Jensen and H. Pfander (Eds.), Birkhäuser: Basel, Switzerland, pp. 285-358.

 

12. Guillou, A., G. Choubert and J. de la Noüe, 1992. Absorption and blood clearance of labeled carotenoids (14Castaxanthin, 3H-Cantaxanthin and 3H-zeaxanthin) in mature female rainbow trout, Oncorhynchus mykiss. Comparative Biochemistry and Physiology, 103A: 301-306.

13C . Gouveia, L. and P. Rema, 2005. Effect of microalgal biomass concentration and temperature on ornamental goldfish (Carassius auratus) skin pigmentation. Aquaculture Nutrition, 11: 19-23.

 

 

 

 


تعداد بازديد:466
 
Copyright (c) 2024 مرکز ملی تحقیقات فرآوری آبزیان بندر انزلی
Powered by r.ravvar